Metodologia

Przedstawione w 2017 r. rekomendacje TCFD są niewiążącym drogowskazem dla przedsiębiorstw odpowiedzialnie podchodzących do kwestii klimatycznych. Zalecenia ogólne zostały dodatkowo wsparte szczegółowymi wskazówkami opublikowanymi w Suplemencie dla Instytucji Finansowych (Supplemental Guidance for the Financial Sector), co jest wyrazem dużej wagi, jaką autorzy rekomendacji przypisują instytucjom finansowym.

Standardy TCFD opierają się na czterech filarach, wokół których dla zachowania przejrzystości został ułożony również niniejszy raport:

Ład korporacyjny – opis zarządzania odpowiedzialnością w obszarze zagrożeń i szans związanych ze zmianami klimatycznymi banku.
Strategia – opis rzeczywistego i potencjalnego wpływu ryzyk oraz szans związanych z klimatem na działalność, strategię i planowanie finansowe organizacji.
Zarządzanie ryzykiem – procesy stosowane przez organizację do identyfikacji, oceny i zarządzania ryzykiem klimatycznym.
Mierniki i cele – ujawnienia dotyczące mierników i celów wykorzystywanych do oceny ryzyk i szans, w tym informacje dotyczące emisyjności CO₂.

Podstawowe założenia rekomendacji zakładają, że spójne i ustrukturyzowane ujawnienia informacji związanych z klimatem w sektorze finansowym przyczyniłyby się do:

ulepszenia procesu wczesnego reagowania na ryzyka i wykorzystania szans związanych ze zmianami klimatu,
poprawy praktyk informowania o ryzykach klimatycznych na rynku;
poprawy dostępności i transparentności danych związanych z klimatem, które mogą być systemowo analizowane, w celu oceny istotności ryzyk klimatycznych, przed którymi stoi sektor finansowy.

Będąc pośrednikami finansowymi, banki są narażone na ryzyka związane z klimatem przez udzielanie kredytów i inne pośrednictwo finansowe, jak również poprzez operacje własne. Według TCFD banki mogą zakładać ekspozycję na istotne ryzyko związane z klimatem, na które są narażeni przez swoich kredytobiorców, klientów lub kontrahentów. Ponadto banki, które udzielają kredytów spółkom bezpośrednio narażonym na ryzyko związane z klimatem (np. producentom paliw kopalnych, właścicielom nieruchomości lub firmom rolno-spożywczym) lub obracają papierami wartościowymi takich spółek, mogą akumulować ryzyko związane z klimatem właśnie poprzez wspomniane pożyczki i udziały w tych spółkach. TCFD podkreśla, że w szczególności ekspozycja kredytowa związana z paliwami kopalnymi zasługuje na ujawnienie w sprawozdaniach bankowych.

W kwestii metodologii, w celu spójnego i transparentnego przedstawienia zidentyfikowanych ryzyk klimatycznych, rekomendacje TCFD wskazują podział na dwie grupy: ryzyka fizyczne i transformacyjne.

Ryzyka fizyczne związane z klimatem mogą być nagłe (wynikające z określonych zdarzeń) lub chroniczne (intensyfikujące się w średnim lub długim terminie).

Nagłe ryzyka fizyczne są w szczególności związane z pogodą – katastrofy naturalne, burze, powodzie, pożary lub fale upałów mogą zniszczyć zakłady produkcji oraz zakłócić łańcuchy dostaw.
Chroniczne ryzyka fizyczne przejawiają się poprzez długofalowe zmiany pogody, zmiany ekstremalnych opadów, wyższe średnie temperatury, trwałe fale upałów i podwyższone poziomy wód (mórz i oceanów).

Ryzyka transformacyjne dotyczą m.in. zmian legislacyjnych dotyczących zmian klimatu, wahań nastrojów na rynkach oraz oczekiwań i wyborów konsumentów. Innymi słowy, jest to ryzyko wynikające z przejścia w kierunku gospodarki niskoemisyjnej i odpornej na zmianę klimatu. W tej grupie możemy rozróżnić ryzyka:

Regulacyjne i prawne – odpowiedź ustawodawców na zmiany klimatu może ograniczyć lub podwyższyć koszty prowadzenia działalności gospodarczej, jak również zmaterializować ryzyko związane z procesem sądowym z tytułu nieuniknięcia lub nieograniczenia niekorzystnego wpływu na klimat bądź niedostosowania się do zmiany klimatu.
Rynkowe – zmiany w siłach popytu i podaży, w tym wzrost świadomości ekologicznej konsumentów może zmniejszyć opłacalność niektórych przedsięwzięć.
Technologiczne – możliwe przejście na technologię mniej szkodliwą dla klimatu wiąże się z dodatkowymi kosztami.
Reputacyjne – nieodpowiedzialne podejście do ryzyka klimatycznego może narazić na szwank dobre imię spółki, jeśli deklaracje klimatyczne spółki są niewystarczająco ambitne lub nie znajdują odzwierciedlenia w działaniu.

Należy przy tym pamiętać, że oba typy ryzyk mogą potencjalnie wpływać zarówno na bank, jak również i na klientów banku w krótkim, średnim i długim terminie.

Wysiłki na rzecz mitygacji i adaptacji do zmiany klimatu stwarzają jednocześnie szanse dla przedsiębiorstw i organizacji, ze względu na skalę inwestycji jakie będą musiały być poczynione dla osiągnięcia celów porozumienia paryskiego.

TCFD wyróżnia następujące obszary szans:

efektywne gospodarowanie surowcami,
inwestycje w odnawialne źródła energii,
nowe produkty i usługi,
dostęp do nowych rynków,
zwiększenie odporności organizacji.

Szanse te będą różnić się w zależności od przedsiębiorstwa, gałęzi gospodarki i regionu działalności biznesowej, a także przyjętej perspektywy czasowej.

Analiza scenariuszowa

Poniżej znajduje się wyjaśnienie założeń leżących u podstaw wybranych przez nas scenariuszy przyszłych trendów klimatycznych.

Wyjaśnienie założeń leżących u podstaw wybranych scenariuszy przyszłych trendów klimatycznych.
Scenariusz	Założenia
Poniżej 2°C Zgodne z porozumieniem paryskim	Scenariusz, w którym średnie światowe temperatury zatrzymują się na poziomie poniżej 2°C w porównaniu do poziomu z epoki przedindustrialnej. Scenariusz zakłada realizację porozumienia paryskiego poprzez agresywną redukcję emisji napędzaną w dużej mierze zmianami regulacyjnymi; charakteryzuje się globalną współpracą rządów, społeczeństwa i przemysłu w celu przeprowadzenia radykalnej dekarbonizacji. Zakładamy, że dominują ryzyka przejściowe, ale i szanse rynkowe.
Poniżej 4°C	Scenariusz ten zakłada globalne ocieplenie o 4°C. Odnosimy się do sposobu, w jaki zmieniałyby się globalne emisje, gdyby rządy nie wprowadzały żadnych zmian do istniejących polityk oraz zgodziły się na opóźnienia w osiąganiu celów porozumienia paryskiego (opóźniona mitygacja). Dominują zagrożenia fizyczne (determinujące ryzyka rynkowe).

Wybrane sektory i metoda oceny ryzyka

sektor paliwowy;
sektor energetyczny;
sektor metalurgiczny i górniczy;
sektor soft commodities;
sektor motoryzacyjny;
sektor nieruchomości;
materiały i chemia;
produkcja opakowań;
przemysł meblarski;
przemysł spożywczy;
sektor Agro;
sektor publiczny;
transport i logistyka;
branża kosmetyczna;
e-commerce;
handel;
turystyka (głównie hotele);
zarządzanie odpadami;
sektor Finansowy.

W każdym obszarze przeanalizowaliśmy ryzyka fizyczne i transformacyjne oraz oceniliśmy je w skali od 1 (najniższe ryzyko) do 5 (najwyższe). Metodę oceny poziomu ryzyka związanego z klimatem w danym sektorze przedstawia poniższa tabela.

Klasyfikacja RAG (red-amber-green) oceny ryzyk fizycznych i transformacyjnych
*Klasyfikacja RAG (red-amber-green)* oceny ryzyk fizycznych i transformacyjnych**
Ryzyka fizyczne	Wynik	Ryzyka transformacyjne
Sektor jest w niskim stopniu wrażliwy na ryzyka fizyczne.	Ryzyko na poziomie 1 bardzo niskie ryzyko	Sektor jest niskoemisyjny i niezależny od paliw kopalnych. Jest bliższy osiągnięcia zeroemisyjności niż inne sektory.
Sektor jest w pewnym stopniu wrażliwy na ryzyka fizyczne ale mogą one wystąpić rzadko.	Ryzyko na poziomie 2 niskie ryzyko	Sektor charakteryzuje się mniejszymi emisjami gazów cieplarnianych niż inne sektory. Wątpliwe jest, by polityki klimatyczne lub zmiany w preferencjach konsumenckich wpłynęły znacząco na sektor.
Wystąpią pewnego rodzaju zakłócenia wywołane zmianami klimatu w działalności sektora, których sektor ten będzie systematycznie doświadczał (w przybliżeniu mogą trwać tygodniami).	Ryzyko na poziomie 3 średnie ryzyko	W sektorze potrzebne są poważne inwestycje w celu osiągnięcia zeroemisyjności. Prawdopodobnie sektor doświadczy pewnego negatywnego wpływu polityk klimatycznych lub zmian w preferencjach konsumenckich.
Sektor jest w wysokim stopniu narażony na ryzyka fizyczne i będzie długoterminowo narażony oraz wystawiony na koszty z powodów zdarzeń wywołanych przez zmiany klimatu.	Ryzyko na poziomie 4 wysokie ryzyko	Sektor charakteryzuje się wyższymi emisjami w porównaniu do innych i doświadczy niekorzystnych odpowiedzi na zapotrzebowanie. Sektor podczas dekarbonizacji gwarantuje politykę niskiej emisyjności, innowacje technologiczne i/lub inwestycje w osiągnięcie poziomu net-zero.
nie dotyczy	Ryzyko na poziomie 5 bardzo wysokie ryzyko	Sektor w dużym stopniu polega na paliwach kopalnych. Znaczące inwestycje oraz interwencje polityk klimatycznych są potrzebne, aby doszło do transformacji. Nacisk położony jest na działania ze strony szerokiego grona interesariuszy. Zwiększone ryzyko przedwczesnych odpisów na aktywa. Niepewność dotycząca możliwości uczestniczenia w transformacji i osiągnięcia poziomu net-zero.

Metoda analizy ryzyka sektorowego

Poniższe wyjaśnienie odnosi się do metody analizy ryzyka w sektorach naszych klientów, która to analiza została przedstawiona w tabeli w rozdziale Zarządzanie ryzykiem.

Ocena każdego sektora została dokonana w pierwszej kolejności w perspektywie krótkoterminowej (2025). Biorąc pod uwagę niewielki odstęp czasowy, w krótkim terminie nie uwzględniono scenariuszy klimatycznych. Ewaluacja ryzyk fizycznych (RF) i transformacyjnych (RT), obejmuje ocenę w skali 1-5 (logika stojąca za przypisaniem danej oceny jest wyjaśniona w tabeli powyżej).

Analizę w perspektywie średnioterminowej (2030) i długoterminowej (2050) przeprowadziliśmy w dwóch wariantach: w scenariuszu poniżej 2°C (agresywna redukcja emisji) i 4°C (opóźniona mitygacja). Ze względu na znaczną niepewność w odniesieniu do perspektywy długoterminowej (2050) przeprowadziliśmy analizę trendów (ryzyko rosnące (+), brak zmian (-)).

Aby pokazać istotność sektora, ostatnie trzy kolumny tabeli zawierającej wyniki analizy ryzyka sektorowego wskazują, jaki procent reprezentuje dany sektor w portfelu analizowanych 19 sektorów w jednej z trzech kategorii – Santander Corporate and Investment Banking (SCIB), Klienci Korporacyjni (Corporates) oraz Małe i Średnie Przedsiębiorstwa (MŚP). Ciemnoszarym kolorem wyróżniono sektory, w których udział w portfelu kategorii jest większy niż 5%.

Metoda i zakres kalkulacji śladu węglowego

Do obliczeń poziomów emisji CO₂z sekcji Metryki i cele tego raportu wykorzystano standardy The Greenhouse Gas Protocol oraz Corporate Value Chain (Scope 3) Accounting and Reporting Standard.

Zastosowano współczynniki emisji opracowane przez brytyjski Department for Environment Food & Rural Affairs (DEFRA³ 2021), Krajowy Ośrodek Bilansowania i Zarządzania Emisjami⁴ oraz Urząd Regulacji Energetyki⁵. Poniższa tabela opisuje zakres kalkulacji emisji, źródła emisji oraz metodykę obliczeń:

³https://www.kobize.pl/uploads/materialy/materialy_do_pobrania/wskazniki_emisyjnosci/Wskazniki_emisyjnosci_grudzien_2021.pdf
⁴ https://www.ure.gov.pl/pl/cieplo/energetyka-cieplna-w-l/9009,2019.html
⁵ https://www.gov.uk/government/publications/greenhouse-gas-reporting-conversion-factors-2021

Zakres kalkulacji emisji, źródła emisji oraz metodykę obliczeń
ZAKRES	ŹRÓDŁA EMISJI UJĘTE W RAPORCIE		METODYKA OBLICZEŃ
ZAKRES 1	Wyciek czynników chłodniczych	R410A	Emisje obliczone na podstawie danych o wolumenie uzupełnionego czynnika R410A, dostarczonych przez Santander oraz współczynnika emisyjności pozyskanego z DEFRA 2021.
	Emisje ze źródeł mobilnych	olej napędowy benzyna	Emisje obliczone na podstawie danych o zużyciu oleju napędowego oraz benzyny na potrzeby floty transportowej, dostarczonych przez Santander, oraz współczynnika emisyjności pozyskanego z DEFRA 2021.
	Emisje ze źródeł stacjonarnych	gaz ziemny olej opałowy olej napędowy	Emisje obliczone na podstawie danych o zużyciu oleju grzewczego oraz gazu naturalnego na potrzeby grzewcze, i oleju napędowego na potrzeby generatorów awaryjnych, oraz współczynnika emisyjności pozyskanego z DEFRA 2021.
ZAKRES 2	Energia elektryczna	Biura	Emisje obliczone na podstawie danych o zużyciu energii elektrycznej oraz współczynnika emisyjności pozyskanego z KOBiZE. Emisje Market Based obliczone na podstawie danych o strukturze paliw dostawców. Z powodu braku wiedzy o dostawcach w niekórych z użytkowanych przez Santander lokalach, posłużono się % strukturą dostawców w oddziałach banku.
	Energia elektryczna	Praca zdalna	Brak danych rzeczywistych – estymacja na podstawie osobo-dni spędzonych na pracy zdalnej oraz przy założeniu, że osoba pracująca zdalnie zużywa 0,12 KWh na godzinę pracy. Emisje obliczone na podstawie estymowanego zużycia oraz współczynnika emisyjności sieci pozyskanego z KOBiZE.
	Ciepło sieciowe	Biura	Brak danych rzeczywistych – estymacja na podstawie benchmarków rocznego zużycia ciepła na m²kw powierzchni (pozyskanych z Ustawowego Audytu Energetycznego za rok 2020) oraz powierzchni użytkowanych lokali (ogrzewanych ciepłem sieciowym). Obliczenia uwzględniają lokalizacje opuszczone w ciągu roku 2021, lecz tylko w takim wymiarze dniowym, w jakim były one użytkowane przez bank. Emisje obliczone na podstawie estymowanego zużycia oraz współczynnika emisyjności pozyskanego z DEFRA 2021.
ZAKRES 3	Podróże biznesowe	Najem aut	Emisje obliczone na podstawie danych o przebytym dystansie najmowanymi autami, dostarczonych przez Santander oraz współczynnika emisyjności pozyskanego z DEFRA 2021.
		Transport autobusami	Brak danych rzeczywistych – założono dystans 100 km na każdy wykupiony przejazd autobusem. Emisje obliczono jako iloczyn estymowanej długości trasy i ilości wykupionych przejazdów, oraz współczynnika emisyjności pozyskanego z DEFRA 2021.
		Transport kolejowy	Emisje obliczone na podstawie danych o przebytym dystansie koleją, dostarczonych przez Santander oraz współczynnika emisyjności pozyskanego z DEFRA 2021.
		Transport lotniczy	Emisje obliczone na podstawie danych o przebytym dystansie drogą krajową (z podziałem na loty krajowe, europejskie oraz międzynarodowe), dostarczonych przez Santander, oraz współczynnika emisyjności pozyskanego z DEFRA 2021.

Tabela z odniesieniami do rekomendacji TCFD

Tabela z odniesieniami do rekomendacji TCFD
Rekomendowane ujawnienia	Miejsce w raporcie
Ujawnij zasady zarządzania organizacją dotyczące ryzyka i szans związanych z klimatem.	Ład korporacyjny
a. Opisz nadzór zarządu nad zagrożeniami i możliwościami związanymi z klimatem.	Ład korporacyjny
b. Opisz rolę kierownictwa w ocenie ryzyka i szans związanych z klimatem i zarządzaniu nimi.	Ład korporacyjny
Ujawnij rzeczywisty i potencjalny wpływ ryzyk i szans związanych z klimatem na działalność, strategię i planowanie finansowe organizacji, jeśli takie informacje są istotne.	Strategia
a. Opisz ryzyka i szanse związane z klimatem, które organizacja zidentyfikowała w perspektywie krótko-, średnio- i długoterminowej	Ryzyka fizyczne, Ryzyka transformacyjne, Szanse klimatyczne
b. Opisz wpływ ryzyk i szans związanych z klimatem na działalność, strategię i planowanie finansowe organizacji.	Nasze ambicje klimatyczne, W kierunku neutralnego klimatycznie banku, Analiza scenariuszowa, Ryzyka i szanse klimatyczne, Wyniki analizy wpływu ryzyk na bank
c. Opisz odporność strategii organizacji, biorąc pod uwagę różne scenariusze związane z klimatem, w tym scenariusz 2°C lub niższy.	Analiza scenariuszowa, Ryzyka i szanse klimatyczne
Ujawnij, w jaki sposób organizacja identyfikuje, ocenia i zarządza ryzykiem związanym z klimatem.	Zarządzanie ryzykiem
a. Opisz procesy organizacji w zakresie identyfikacji i oceny ryzyka związanego z klimatem.	Analiza ryzyk w podziale na sektory
b. Opisz procesy organizacji dotyczące zarządzania ryzykiem związanym z klimatem.	Polityki i procedury zarządzania ryzykiem
c. Opisz, w jaki sposób procesy identyfikacji, oceny i zarządzania ryzykiem związanym z klimatem są zintegrowane z ogólnym zarządzaniem ryzykiem w organizacji.	Polityki i procedury zarządzania ryzykiem
Ujawnij miary i cele stosowane do oceny i zarządzania odpowiednimi ryzykami i możliwościami związanymi z klimatem, jeżeli takie informacje są istotne.	Metryki i cele
a. Ujawnij wskaźniki stosowane przez organizację do oceny ryzyka i szans związanych z klimatem zgodnie ze strategią i procesem zarządzania ryzykiem.	Metryki i cele
b. Należy ujawnić zakres emisji gazów cieplarnianych oraz związane z tym ryzyko.	Metryki i cele
c. Opisz cele stosowane przez organizację do zarządzania ryzykiem i szansami związanymi z klimatem oraz wynikami w stosunku do celów.	Metryki i cele